HAYVAN BESLEMEDE CANLI MAYA KULLANIMININ AVANTAJLARI
Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN
Uzun yıllar alan çalışmaların ve seleksiyonlar sonunda et ve süt verimini artırmak amacıyla yüksek verimli sığırlar ıslah edilmektedir. Buna paralel olarak yüksek verimli hayvanların yüksek enerji ve besin ihtiyaçları yoğun ot yerine yoğun dane içerikli besinlerle karşılanmaktadır (1). Bir pehlivan tabi ki bulgur pilavı cacıkla beslenip şampiyon olamayacağı gibi yüksek verimli hayvanları da otla, çöple samanla beslemek ve onlardan da verim beklemek tabi ki saflık olur. Yüksek verimli sığırların beslenmesi özen ister, bunlara verilen nişastası bol ve yoğun enerjili yemlerin işkembedeki mikroorganizmalarca hızla fermente edilmesi sonucu yüksek miktarda laktik asit ortaya çıkar. Bunun sonucu olarak işkembe pH’sında ya da asitliğinde düşüşler olur. Eğer işkembedeki pH seviyesi 5,2- 5,6’in civarına düşerse asidozis dediğimiz rahatsızlık meydana gelir ki bu da hayvanlarda yem yememe, topallama gibi problemler dolayısıyla verim kayıplarına sebep olur (2). Asidozis ahırlarda yaygın olarak görülür ve bu oran çoğu zaman %20’den az değildir (3, 4). ABD’de yapılan bir çalışmada asidosizin hayvan başına yıllık maliyetinin 500 dolar, süt kaybının da 3 kg/gün civarında olduğu hesaplanmıştır (5). Eğer bir de midedeki pH seviyesi 4’ün altına ani olarak bir süre düşerse sonuç ölüm olabilir. Bu nedenle hayvanların işkembe asitlerini dengeleyici sodyum-bikarbonat (soda) ve magnezyum dioksit sıklıkla uygulanmaktadır.
Son zamanlarda yem katkı maddesi olarak ve mide ortamını dengede tutmak amacıyla canlı maya (Saccharomyces cerevisiae) kullanımı yaygınlaşmaktadır. Canlı mayanın hayvanların işkembesindeki asitliğini düzenlediği ve ortamdaki selülozu parçalayan yararlı bakterilerin çoğalmasını sağladığına dair çok sayıda çalışma yapılmıştır. (6; 7; 8; 9). Toplam 157 çalışmayı içine alan geniş çaplı bir meta analizde canlı mayanın önemli ölçüde işkembe pH seviyesini yükselttiği, kuru madde alımını (+40 g/canlı ağırlık), süt verimini (+1,2 g/canlı ağırlık) ve süt yağ içeriğini (0.05%) artırdığı belirtilmiştir (10). Yakın zamanda A.B.D.’nin Kaliforniya eyaletinde 6700 sağmal Hostein (Holştayn) ineğinde yapılan bir çalışmada da canlı mayanın süt verimi ile birlikte (+700 g/gün), süt protein içeriğini (+%0,06) artırdığı bulunmuştur (11). Türkiye’nin Samsun ilinde Simental inekleri üzerinde yapılan bir çalışmada da canlı maya kullanımının özellikle sıcak stresinde bile süt verimini artırdığı (+440 g/gün) bildirilmiştir (12). Afyonkarahisar’da Holstein erkek besi sığırları üzerinde yapılan bir çalışmada da canlı maya kullanımının karkas ağırlığını önemli ölçüde artırdığı (+%2,10) tespit edilmiştir (13).
Canlı mayanın sadece verim değil bunun yanında içerdiği beta glucan maddesi sebebiyle bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek hastalıklara karşı direnci de artırdığına, hayvan ölümlerini azaltıp sağlığını iyileştirdiğine ve kazancı artırdığına yönelik çalışmalar da mevcuttur (14, 15). Teksas (A.B.D.) eyaletinde 184 besi sığırı üzerinde yapılan bir çalışmada canlı maya kullanımının ölüm oranını sayısal olarak azalttığı gibi solunum sistemindeki hastalıklardan dolayı antibiyotik kullanım oranını da düşürdüğü belirtilmiştir (16). Diğer yandan canlı maya kültürünün yüksek bir besleyici değer sahip olduğu ve yem rasyonlarındaki aminoasitleri önemli derecede artırdığı bulunmuştur (17). Özellikle yüksek verimli etinden ve sütünden yararlanılan sığırlarda canlı maya kullanımı genel olarak gerek normal şartlarda gerekse sıcaklık gibi stres şartlarında hayvanların metabolizma, sağlık ve refahını iyileştirdiği gibi hastalık ve ölümleri azaltarak verimliliği dolayısıyla kazancı artırdığı birçok çalıma tarafından teyit edilmektedir (18).
Son yıllarda hayvanlara antibiyotik kullanımına karşı toplumda büyük direnç oluşmakta ve Avrupa birliği dâhil bir çok ülkede antibiyotik kullanımına sınırlamalar getirilmektedir. Bu nedenle antibiyotik kullanımına alternatifler geliştirilmektedir. Canlı mayanın da antibiyotik kullanımına karşı önemli bir alternatif olduğu hayvan sağlık ve refahını iyileştirdiği gibi verimliliği artırdığı yönünde birçok çalışma tarafından ortaya konmuştur. Tabi ki bu çalışmaların çoğunun sonuçları yem rasyonunun içeriği, miktarı ve hayvan çeşidi, yaşı ve canlı mayanın dozuna göre değişebilmektedir. Bundan dolayı canlı maya paketlerinin üzerindeki etiketlerdeki kullanım şartları dikkatle takip edilmeli mümkünse bir veteriner, zooteknist veya uzmanından görüş alarak canlı mayanın kullanılması çok daha uygun olacaktır.
EŞREF ŞEKERLİ firması üreticilerimiz için en etkili canlı mayayı geliştirmiş ve kullanımınıza sunmaktadır. Canlı maya dahil hayvanlarınız sağlık ve refahına yönelik diğer ürünlerimiz hakkında promosyon, içerik ve tedarik bilgileri için lütfen çağrı merkezimizle iletişime geçiniz.
Hayırlı ve bereketli bir sezon dileğiyle…
*Bu makale Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN tarafından hazırlanmıştır. 25 Aralık 2020. Eşref Şekerli Danışmanlık Hayvancılık ve Tarım Ürünleri Ticaret Limited Şirketi. Yavuz Selim Mahallesi Küçük Sanayi Sitesi Marangozlar Caddesi No:25/A Dulkadiroğlu/Kahramanmaraş.
Web: https://www.esrefsekerli.com
Çağrı merkezi Tel: +90212 709 4610.
Whatsapp servis hatları:
https://wa.me/905551404610 Onur
https://wa.me/905551404617 Burak
https://wa.me/905551404611 Selçuk
https://wa.me/905551404619 Hacı Vehbi
https://wa.me/905551404615 Fatih.
https://wa.me/905551404614 Mustafa
https://wa.me/905523904620 Taner