Anız Yakmaya Alternatif Çözümler

ANIZ YAKMAYA ALTERNATİF ÇÖZÜMLER

Buğday, arpa, çeltik ve mısır gibi birçok ürün hasat edildikten sonra kalan anız veya artıklar özellikle ikinci ürün tarımı yapılan yerlerde önemli bir sorundur. Gelişen ülkelerde bu artıklardan kurtulmanın en kolay yolu yakmaktır. Anız yakma ülkemizde de yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bunun başlıca nedenleri:

1. Buğday, arpa gibi sap/saman bırakan bitkilerin arkasından yapılacak ekim süresinin kısa olması,
2. Anıza ekim yapacak toprak işleme ve ekim araçlarının pahalı olması ve zamanında hazır bulunması
3. Yabancı ot kontrolünün yapılmasındaki güçlükler, işçilik ve ilaç masraflarının fazlalığı
4. Toprakta fosfor ve potasyum elverişliliğini artırması ve gelecek sezon kısa vadede verimi artırdığı (1).

Ülkemizde de anız yakmak yasaktır ve anız yakanlara adli ve idari cezalar verilmektedir. Ancak hasat dönemlerinde yine de sık sık karşılaştığımız anız yakılması tarımla uğraşan/uğraşmayan birçok kişinin tepkisini çekmektedir.

Peki anız yakmak kolay olmasına kolay da gerçekten karlı bir işlem mi?
Anız yakma sonrası toprakta kısa vadede fosfor ve potasyum katkısı sağlansa da, azot, sülfür ve karbon kaybı yanında topraktaki yararlı mikroorganizmaların kaybolmasına, uzun vadede toprağın çoraklaşmasına neden olmaktadır (2, 3). Karbon kaynağı olan organik maddelerin kaybolması toprağın su ve besin maddelerini tutma ve bitkiye sunma kapasitesini olumsuz etkiler. Diğer yandan tarlanın ekosisteminde yer alan faydalı böcekler, sürüngenler, kuşlar ve küçük memelilerin katledilmesi doğal dengenin bozulmasına yol açmaktadır. Anız yakımı sonrası yayılan dumanın hava kirliliğine yol açtığı ve bunun da solunum yolları rahatsızlıkları, erken doğum ve düşük gibi birçok sağlık sorunlarına yol açtığı bildirilmiştir (4, 5).

Peki bunca vebale rağmen anız yakmak gerçekten karlı bir iş mi? Cevabı kısaca “Hayır”. Anızı yakmadan yapılan tarım uygulamalarının bir sonraki ürünün verimliliğini artırdığına dair sağlam kanıtlar da mevcuttur (6). Dünyanın en prestijli dergilerinden biri olan “The Science” dergisinde yayınlanan bir çalışmada, yakmaya alternatif olarak anıza ekim yapan makinelerin verimliliği %10-20 seviyesinde artırdığı, anızlı toprak işlemenin ser gazı salınımını da azalttığı bildirilmiştir. Diğer yandan anıza ekim derin toprak işleme maliyetlerini düşürdüğü gibi su kaybını da azaltmaktadır.

Aslında çiftçilerimizin birçoğu anız yakmak istemediğini belirtmektedir fakat teknolojik alt yapılarının ve alım gücünün düşük olmasından dolayı sıfır ya da minimum toprak işlemeli tarıma sıcak bakamamaktadır. Anıza ekim makineleri oldukça pahalıdır ve birçok çiftçinin bu tür bir masrafı karşılaması mümkün değildir. Bu nedenle tarım bakanlığının bağlı birimlerinin sanayi ve ar-ge destek ve işbirliği ile bu tür makinelerin üretimine katkıda bulunması, akabinde satış veya kiralama yoluyla çiftçilerin kullanımına sunması anıza ekimi yaygınlaştıracaktır. 

Unutulmamalıdır ki doğayı tahrip ederek yapılan tarımın faturası çok acı olabilir. Anız yakmaya karşı topyekûn bir mücadele olmalıdır. Bu mücadelenin sadece kanun güçleriyle yapılmasının yeterli olmadığı açıktır. Bu konuda üniversite, sanayi, çevre, tarım ve ormancılıkla ilgili devlet birimlerinin çiftçilerimizle yaygın işbirliği olmalı ve çiftçimize en az maliyetli minimum toprak işleme alet ekipmanları sağlanması konusunda farkındalık  ve destek çalışmaları artırılmalıdır. Temiz hava ve verimli toprak toplum ve çevre sağlığının garantisidir. Tüm çiftçilerimizi anız yakma konusunda duyarlı olması konusunda uyarmak ve kanuna muhalefet edenleri ilgili güvenlik ve çevre birimlerine bildirmek en kutsal vatandaşlık ve insanlık görevimizdir.

Eşref ŞEKERLİ firması olarak gelişmeleri takip edip çiftçilerimiz için en faydalı, verimli ve kaliteli ürün ve ekipmanları gündeminize taşıyarak kârınızı artıcı bilgileri sunmaya çalışıyoruz. Size uygun ürünleri incelemek, satın almak veya bilgi almak için lütfen www.esrefsekerli.com sitemizi ziyaret ediniz.

 *Bu derleme Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN tarafından hazırlanmıştır.
17 Haziran 2020. 
E-Mektup: [email protected]

Çağrı merkezi Tel: +90212 709 4610. Whatsapp: +905551404610
E-mektup: [email protected]

Kaynakça:

1. Erenstein (2002) Crop Residue Mulching in tropical and Semi –tropical countries: An evaluation of residue availability and other technological Implications. Soil and Tillage Research 67 :115-133
2. Gupta P K, Sahai S, Singh, N Dixit, C K Singh, Sharma D P, Sharma C, Tiwari M K , Gupta R K and Garg S C (2004) , Residue burning in rice wheat cropping system : causes and Implications. Current Science. 87(2) 1713-1717
3. Heard J, Cavers C and Adrian G (2005) Up in smoke nutrient loss with straw burning Better crops 90:10 – 11
4. Kaliramana, R. S., Sangwan, A., & Sihag, P. (2019). Chapter-6 Burning of Crop Residues Harmful Effects in Soil Ecosystem and Potential Solutions, Effective Management of Paddy Residue/Wheat Stubble. Chief Editor Dr. RK Naresh, 99.
5. He, G., Liu, T., & Zhou, M. (2020). Straw burning, PM2. 5, and death: Evidence from China. Journal of Development Economics, 102468.
6. Basir, Abdul, et al. "Impacts of tillage, stubble management, and nitrogen on wheat production and soil properties." Canadian journal of soil science 97.2 (2016): 133-140.
7. Shyamsundar, P., Springer, N. P., Tallis, H., Polasky, S., Jat, M. L., Sidhu, H. S., ... & Cummins, J. (2019). Fields on fire: Alternatives to crop residue burning in India. Science, 365(6453), 536-538.