AŞIRI SICAKLAR GELİYOR SULAMAYI İHMAL ETMEYİN!
Yaz ayına girdiğimiz şu günlerde ani ve aşırı sıcaklık artışları yaşanmaktadır. Bu tür aşırı sıcaklıklar bitkilerinizi strese sokmakta verim ve kalitede azalışlara neden olmaktadır (1, 2). Yapılan çalışmalar sulamanın bu aşırı sıcaklıkların etkisini azalttığını göstermektedir (3). Sulamanın yaygınlaşması hem yerel olarak hem de küresel bazda aşırı sıcaklıkların etkisini azaltmaktadır (4).
Bu nedenle hem topraktan hem de bitkiden buharlaşma yoluyla su kaybını takviye etmek ve de aşırı sıcaklıkların etkisini azaltmak amacıyla sulamayı ihmal etmeyelim. Sıcak yaz aylarında toprak nemi %50 nin altına düşmeye başlarsa su stresi başlar ve evapotransprasyon denilen bitkilerden su buharlaşması düzgün şekilde takviye edilirse verim artışı bile sağlanabilir, takviye edilmezse verimde azalış olur. Şunu da unutmamak gerekir ki fazla su asla fazla verim demek değildir.
Aşırı sıcaklığın birkaç saat gibi kısa sürmesi bile bitkilerde geri dönüşsüz zararlara sebep olabilmekte, eğer bu aşırı sıcaklıklar ardı ardına devam ederse zararın büyüklüğü daha da artmaktadır. Özellikle çiçeklenme dönemindeki aşırı sıcaklar bitkilerin üreme organlarına zarar vermekte bitki türüne göre döl tutmayı ve dane verimini önemli ölçüde azaltmaktadır. Bu nedenle meteorolojik verileri dikkatle takip edelim ve sulamayı aksatmayalım. Yoncanınki başta olmak üzere birçok yem bitkisi için sulama ile ilgili bazı tavsiyeler aşağıdaki gibidir (5):
1- Erken sulama yap, Nisan ve Mayıs aylarında kök bölgesinin tutabildiği kadar suyu vererek bu sezon sonunda kök bölgesinin suya doygunluğu sağlanır. Pivot sulama sistemleri (kullanılıyorsa) yavaş sulamayla suyun daha derine işlemesi sağlanarak su kaybı azaltılabilir. Derin sulama sağlıklı kök gelişimi sağlayarak toprağın su tutma kapasitesini artırır. Diğer yandan derin sulamada su kesilse bile hasada kadar yoncanın dayanmasını sağlar.
2- Su uygulamasına verim tepkisi genellikle doğrusaldır, ancak iklime göre değişir. Kurak iklimlerde her tonu üretmek için yaklaşık 17 mm su gerekir.
3- Sızıntıları ve kötü dağılımı ortadan kaldırmak için sulama ekipmanının bakımını iyi yapın.
4- Hava durumunu iyi takip ederek buharlaşma oranlarını tahmin ederek sulama planı yapın.
5- Haftalık olarak tüm yonca alanlarında suyun kullanılabilirliğini belirlemek için toprak nemini toprak probu ve toprak nemi izleme cihazları ile izleyin. Etkili kök bölgesini sürekli takip eder, toprak nemi değişimlerini daha iyi görürüz ve sulama yönetiminin daha çabuk ayarlanmasını sağlayarak daha fazla maliyetli kuru toprak koşullarından kaçınılacaktır.
6- Bitkiden terleme verimi artırır topraktaki su taneciklerinin buharlaşması değil!
Eğer su kaynağı sınırlı ise tavsiyeler:
1- Genel tavsiye, yetişme süresince su gidene kadar yeterli su sağlanmasıdır, bitkilerin dormansiye (uyku dönemi) girmesi için son biçim sırasında olgun ve kuru olması gerekir. Ancak, bitkinin yetişme süresin sezon boyunca mevcut olan su iktisatlı şekilde kullanılır. Bazen ağustos Eylül aylarında sıcaklıklar düşene kadar sulamanın ertelenmesi iyi bir strateji olabilir.
2- Tüm tarlayı hafifçe sulamak yerine daha küçük alanları yeterince sulamak daha faydalı olabilmektedir. Yapılan bir çalışma kısıtlı suyun tüm tarlaya uygulamasıyla ortalama verim daha az olmuştur. Bunun nedeni daha geniş alanda bitkinin alacağından daha çok suyun daha çabuk buharlaşmasıdır. Daha az alanın yeterince sulandığı tarlalarda yonca verimi daha fazla olmuştur.
3- En iyi topraklara su uygulayın ve sığ veya marjinal sulama setlerini sulamayın sığ ve marjinal yerlerin sulanması suyun kısıtlı olduğu yerlerde kazançlı olmaz.
4- Kumlu topraklarda şiddetli kuraklık ve bitki ölümü daha olasıdır. Bitkilerin kök ve kök tacı kısmı kurumadıysa bitkilerin tekrar canlanması mümkündür. Kuraklığa bağlı dormansi (uyku) gösteren yoncayı geç sonbahara kadar sulamaktan kaçının, sıcaklık düşünce dormansi başlayacaktır. Bu kış boyunca geçen sürede ve baharda çıkış için ihtiyaç duyulacak maddeleri köklerde saklı tutmak için önemlidir.
5- Suyun % 50'sinden fazlasını kaçıran aşınmış nozulları (memeleri) değiştirin. Sistem kapasitesinin% 30'una varan kayıplara neden olan kaçakları tamir edin, uç püskürtücüler gibi verimli olmayan ekipmanları kapatın.
Daha az sulama suyu kullanımı için stratejiler:
- Sulama suyunu daha iyi kontrol edip yöneterek aşırı sulamayı önleyin.
a. Sulama zamanlaması, ne zaman suyun verileceği ne kadar verileceği konusunda yardımcı olur.
b. Sabit ve hareketli sulama sistemleri için: Toprak ve bitkiden buharlaşmayı hesap ve tahmin ederek sulama yapılabilir.
c. Pivot ve düz sulama sistemleri aşırı sulamaya engel olabilir, sulamadan önce toprakta suyun yarısının gitmesini beklemeden sulamak gerekir.
c. Pivot ve lineer sistemler için, tasarım muhtemelen sistemi aşırı uygulamadan sınırlar ve sulamadan önce% 50 tükenmeyi bekleyemezsiniz.
d. Ot biçme programı, sulama planlamasındaki temel kısıtlamadır. Toprak yüzeyi biçimden birkaç gün önce kurutulmalı ve biçimden daha sonra balyaların çıkarılmasından bir hafta önce toprak kuru olmalıdır. Bu, biçimler arasında sulama için yaklaşık 2 haftalık bir aralık bırakır.
- Sulama sistemlerinin dağılımını ve verimliliğini arttırmak.
a. Hiçbir sulama sistemi% 100 homojenlikte su uygulayamaz. Bir yerde çok fazla su hastalık potansiyelini artıracak ve kök bölgesinin altında akmaya veya drenaja neden olacaktır.
- Eksik sulama yöntemini kullanın.
a. Düşük su tutan topraklarda geç sonbaharda sulama istenebilir, çünkü kış aylarında bile kuru topraklar büyümeyi engelleyebilir.
b. Bir kanopi oluşana kadar sulamanın ertelenmesi, buharlaşma bileşenini topraktan azaltacak ve daha fazla suyun bitkiden terlemeye yoluyla uzaklaşmasına neden olacaktır.
c. İlk biçim, hızlı büyüme oranları ile birlikte nispeten düşük buharlaşma oranlarına sahiptir. Yaz ortasında kesimler azami büyüme oranlarında, fakat aynı zamanda azami buharlaşma oranlarında da görülür. Sonbahar büyüme oranları orta, buharlaşma oranları da orta düzeydedir.
Yörenize en uygun yem bitkisi türünü, ilgili yetiştirme, sulama ve depolama bilgilerini detaylı olarak aşağıdaki telefon numarasını arayarak öğrenebilirsiniz. Ürününüz ve kazancınız bol olsun.
*Bu derleme Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN tarafından hazırlanmıştır.
18 Mayıs 2020
Tel: +90212 709 4610
E-mektup: [email protected]
Kaynakça:
1- Schlenker, W., & Roberts, M. (2006). Nonlinear effects of weather on crop yields: implications for climate change. Review of Agricultural Economics, 40.
2- White, M. A., Diffenbaugh, N. S., Jones, G. V., Pal, J. S., & Giorgi, F. (2006). Extreme heat reduces and shifts United States premium wine production in the 21st century. Proceedings of the National Academy of Sciences, 103(30), 11217-11222.
3- M. A. Snyder (2008), Irrigation cooling effect on temperatureand heat index extremes, Geophys. Res. Lett., 35, L09705,doi:10.1029/2008GL034145.
4- Thiery, W., Visser, A. J., Fischer, E. M., Hauser, M., Hirsch, A. L., Lawrence, D. M., ... & Seneviratne, S. I. (2020). Warming of hot extremes alleviated by expanding irrigation. Nature Communications, 11(1), 1-7.
5- Shewmaker, G. E., Allen, R. G., & Neibling, W. H. (2011). Alfalfa irrigation and drought. University of Idaho, College of Agricultural and Life Sciences: Moscow, ID, USA.