Sevgili Dostlar,
Üretim maliyetlerinin arttığı dönemlerde alandan tasarruf sağlayarak verimliliği artırabiliriz ancak bazı hususlara da dikkat etmek gerekir. Besi hayvancılığında dar alanlarda yapılan üretim konusundaki gelişmeleri sizler için derledim. İstifade etmeniz dileğiyle.
DAR ALANDA BESİ HAYVANCILIĞI
Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN
Hayvanlar korunma veya savunma içgüdüsüyle bir arada olma eğilimi göstermektedirler. Çiftlik hayvanları da gruplar halinde hareket ederek savunma içgüdülerini bertaraf ederken, diğer yandan da kaşınma, yalanma vb. gibi davranışlarla bir birlerinin bakımına yardımcı olurlar. Bu nedenle hayvanların sağlık, performans, davranış ve refahı için belli bir alan sağlanması hayvancılığı etkileyen en önemli faktörlerin başında gelir (1-3).
Avrupa Birliği Gıda Güvenliği (EFSA) Hayvan Sağlık ve Refahı Panelinde dar alanlarda yapılan besiciliğin önemli riskleri de beraberinde getirdiği ele alınmıştır (4).
Hayvanların besi yerlerindeki sıkışıklık, hayvanların anormal zamanlarda yatıp uzanmasına veya ayağa kalkma hareketlerine zorladığı hatta yatan hayvanların üzerine basılmasıyla sakatlanma ve topallık gibi riskleri daha da artırdığı bildirilmiştir (1, 5). Besi hayvanlarının yaşam alanlarının yeterli olmaması dinlenme zamanını azalttığı gibi yatan sığırların da rahatına engel olur bu da hayvanların saldırgan davranışlar göstermesine neden olur (6).
Avrupa Birliği Hayvan Sağlığı ve Refahı Bilimsel Komitesi (SCAHAW) 500 kg canlı ağırlıklı hayvanlar için minimum 3,0 m2'lik 500 kg’dan sonraki her ilave 100 kg canlı ağırlık için ekstra 0,5 m2’lik bir alanın sağlanması gerektiğini belirtmiştir (7).
Geniş besi yerlerinin ayrılması besi hayvanlarının günlük ağırlık artışlarını ve yemin ete dönüşme oranlarını iyileştirdiği bildirilmiştir. Dar alanların oluşturduğu stres ortamı üreme hormonlarının salgılanmasını dolayısıyla performansı olumsuz etkilediği de belirtilmektedir (
. Buna ilaveten, stresli ortamlar kuru madde alımını azalttığı sindirim sistemi faaliyetlerini olumsuz etkileyerek besin maddesi alımı ve sindirimi azalttığı da bulunmuştur (3). Danimarka’da yapılan bir çalışmada 4,7 m2’den daha az bir alanda beslenen 250-500 kg canlı ağırlıktaki sığırların günlük ortalama ağırlıklarında, besin maddesi alımındaki azalmaya paralel olarak 300 g kadar azalma olmuştur (3). İrlanda’da yalpan bir çalışma da 2,0 m2 alanda besiye alınan sığırların günlük canlı ağırlık artışlarının 3,0 m2 ve üzeri alanda yetişenlere göre %25-30 daha az olduğu görülmüştür (9).
Diğer yandan besi hayvanları için ayrılan alanların azalması bulaşıcı hastalıklarının yayılması yönünden de önemli riskler içermektedir. Özellikle hayvanların dar alanda burun buruna gelmeleri solunum yolları enfeksiyonlarını da artırabilmektedir (10).
Özellikle besi hayvancılığında birim alanda en fazla hayvan yetiştirmek maliyetlerin arttığı şu dönemde oldukça önemlidir. Besi hayvancılığında birim alanda daha fazla hayvan yetiştirmenin en etkin yollarından biri de ızgara beton veya kauçuk sistemlerinin tabana döşenmesidir. Izgara sistemleri saman altlıklara göre yemden yararlanma ve günlük canlı ağırlık artışı göz önüne alındığında en az 25% alandan tasarruf sağlayabilmektedir. Ancak ızgaralı sistemlerin seçiminde de dikkate alınması gereken hususlar vardır. Izgara aralıklarının hayvanların ayaklarını ve tırnak gelişimini olumsuz etkileyecek şekilde tasarlanmış ızgara sistemleri kardan çok zarar verebilir. Öte yandan ızgara boşlukları hayvan dışkılarının besi yerinde birikmeyecek şekilde olması gerekmektedir. Izgaralı sistemlerde daha kısıtlı alanda daha fazla hayvan yetiştirme amaçlandığından ahır içerisindeki havalandırmanın da iyi tasarlanması lazımdır havadar olmayan yerlerde hem verim kaybı yaşanır hem de hastalıklarla mücadele zorlaşır.
En uygun ahır tasarımları ve ızgara sistemleri hakkında detaylı bilgi elde etmek için lütfen aşağıdaki numaralardan birine müracaat ederek iletişime geçerek EŞREF ŞEKERLİ dostu olmanın ayrıcalıklarından yararlanınız.
*Bu makale Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN tarafından hazırlanmıştır. 3 Aralık 2020. Eşref Şekerli Danışmanlık Hayvancılık ve Tarım Ürünleri Ticaret Limited Şirketi. Yavuz Selim Mahallesi Küçük Sanayi Sitesi Marangozlar Caddesi No:25/A Dulkadiroğlu/Kahramanmaraş.
E-mektup: [email protected]
1. Gygax, L.; Siegwart, R.; Wechsler, B. Effects of space allowance on the behaviour and cleanliness of finishing bulls kept in pens with fully slatted rubber coated flooring. Appl. Anim. Behav. Sci. 2007, 107, 1–12.
2. Andersen, H.R.; Jensen, L.R.; Munksgaard, L.; Ingvartsen, K.L. Influence of floor space allowance and access sites to feed trough on the production of calves and young bulls and on the carcass and meat quality of young bulls. Acta Agric. Scand. A Anim. Sci. 1997, 47, 48–56.
3. Ingvartsen, K.L.; Andersen, H.R. Space allowance and type of housing for growing cattle: A review of performance and possible relation to neuroendocrine function. Acta Agric. Scand. A Anim. Sci. 1993, 43, 65–80.
4. EFSA Panel on Animal Health and Welfare (AHAW). Scientific opinion on the welfare of cattle kept for beef production and the welfare in intensive calf farming systems. EFSA J. 2012, 10, 2669.
5. Magrin, L.; Gottardo, F.; Contiero, B.; Brscic, M.; Cozzi, G. Time of occurrence and prevalence of severe lameness in fattening Charolais bulls: Impact of type of floor and space allowance within type of floor. Livest. Sci. 2019, 221, 86–88.
6. Wierenga, H.K. Behavioural problems in fattening bulls. In Proceedings of the Welfare Aspects of Housing Systems for Veal Calves and Fattening Bulls, Brussels, Belgium, 3–4 June 1987; Schlicting, M.C., Smidt, D., Eds.; Commission of the European Communities: Brussels, Belgium, 1987; pp. 105–122.
7. SCAHAW (Scientific Committee on Animal Health and Animal Welfare). The Welfare of Cattle Kept for Beef Production. Available online: http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scah/out54_en.pdf
8. Hancock, D.L.; Wagner, J.F.; Anderson, D.B. Effects of estrogens and androgens on animal growth. Adv. Meat Res. 1991, 7, 255–297.
9. Keane, M. P., McGee, M., O’Riordan, E. G., Kelly, A. K., & Earley, B. (2018). Performance and welfare of steers housed on concrete slatted floors at fixed and dynamic (allometric based) space allowances. Journal of animal science, 96(3), 880-889.
10. Tennant, T.C.; Ives, S.E.; Harper, L.B.; Renter, D.G.; Lawrence, T.E. Comparison of tulathromycin and tilmicosin on the prevalence and severity of bovine respiratory disease in feedlot cattle in association with feedlot performance, carcass characteristics, and economic factors. J. Anim. Sci. 2014, 92, 5203–5213.