Silajlamanın tarihi eski Mısır medeniyetine M.Ö. 1500-2000’li yıllara kadar dayanmaktadır (1).
Çiftlik koşullarında silajlama tamamen kontrollü bir süreç değildir, çünkü silajda kullanılan bitki türü, hasat yöntemi, iklim ve kuru madde içeriği gibi çeşitli faktörler silajlama sürecini etkileyebilir (2).
A.B.D’nin Delaware Üniversitesi'nden bir yem uzmanı olan Limin Kung, 13 Mart 2009 da verdiği bir demeçte “Yüksek kaliteli yemle başlamıyorsanız, hiçbir formül işe yaramaz” diyerek hayvancılıkta önemli bir ürün olan silaj kalitesi için neler yapılması ve yapılmaması gerektiğini anlatmıştır.
“Saman ile başlarsanız, ne yaparsanız yapın samanınız olur.” Diyerek söze başlayan Kung kaliteli silaj hazırlama için aşağıdaki önerileri sunmuştur (3):
Kötü tarla yönetimi ve kuşlardan, böceklerden ve öngörülemeyen hava koşullarından kaynaklanan hasar düşük kaliteli silaja katkıda bulunur. Bu yüzden hasarı en aza indirecek veya yok edecek önlemler almalıyız. Hayvanlar kalitesiz yem sunulduğunda daha az yer, bu da süt üretimini azaltır ve üreticiler inekleri çalışmaya devam ettirmek için daha pahalı yem konsantreleri sunmaya zorlar.
Peki kaliteli silaj için ne yapılmalıdır?
Ürün hasat edilir edilmez besinler kaybolmaya başlar. Biçilmiş otlar ve baklagiller yaşamaya devam eder, bu da bitkinin rüzgarda solunumunun artması kaybedilebileceği anlamına gelir. Tarlada biçilmiş ürünler arasındaki mesafeleri sıkı sıralarda tutmak yerine, biçilmiş ürün arasında mesafeyi artırarak otun yayılması ve hızlı kurumasını sağlamak gerekir. Bitkileri çok geç biçmek silaj verimini artırabilir, çünkü bitkiler daha büyüktür ancak bu sefer de temel besin maddelerinin kaybolacağını bilmek gerekir.
Mahsul silaj çukurunda konduğunda, uygun olmayan fermantasyon, sızıntı ve bozulmadan kaynaklanan diğer kayıplar ortaya çıkar. Kuru madde ve besin maddelerinin yüzde 10 ila 40'ı kötü yönetim nedeniyle kaybedilebilir. Üründeki nem oranının çok fazla olması kolistridiyal fermantasyon nedeniyle, daha fazla asitlik ve daha fazla besin kaybı riski taşıyabilir. Silaj çok kuru olduğunda ise daha fazla bozulma, daha az sindirilebilirlik ve yüksek ısıyla bozulan proteine neden olabilir.
En çok tercih edilen fermantasyon ürünü, neredeyse hiç kokmayan laktik asittir. Diğer silaj kokuları, fermantasyon işlemindeki problemlerin göstergeleri olabilir. Bütirik asit, lezzetliliği azaltabilecek keskin bir kokuya neden olur ve bu Klostridial fermantasyonun bir göstergesidir. Klostridia; şeker, protein, amino asitler ve laktik asidi metabolize ederek silaj kalitesini önemli ölçüde azaltır. Klostridia'nın yayılmasının hayvan sağlığı ve performansı üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir.3 Bu nedenle uygun ve yeterli bakteri inokulantları kullanarak zararlı bakterilerin gelişmesi engellenmelidir.
Özellikle daha büyük aerobik (oksijenli yaşam) aktivite riski olduğunda, yonca veya çim silajlarında bakteri sporlarını veya maya oluşumunu önlemek için aşılar (bakteri inokulantları) da mevcuttur. Geniş çaplı havaya maruz kalan yüzeylere sahip yüksek kuru madde içerikli silajlar genellikle aerobik stabilite ile ilgili daha büyük sorunlara sahiptir ve böyle durumlarda Lactobacillus buchneri inokulantlarından daha çok fayda sağlanabilir. Havaya maruz kalma silajın en büyük düşmanıdır. Fermantasyonu geciktirebilir ve maya büyümesini uyarabilir, bu da bozulmaya veya besinlerin parçalanmasına neden olur.
Diğer bir felaket küf sorunudur ve silajda görüldüğünde çok geç. Aspergillus fumigatus, ishalli bağırsak sendromuna neden olan ineklere zarar veren tehlikeli bir mantardır. Küfleri görmek maya mantarlarını görmekten daha kolaydır. Silajda yayılan zararlı mantari zararlılar büyük bir sorunun göstergesidir ve başlıca nedeni havayla temastır bu nedenle silajda hava teması olmamalı veya asgari düzeyde olmalıdır.
Kıyılmış yemler derhal paketlenmeli ve üç ila altı hafta boyunca beklenmelidir. Bu süre ne kadar uzarsa sindirilebilirlik o kadar artar. Silaj bastırılırken havayı çıkarmak için küçük, 15 ila 20 santimetre kalınlığında her silaj yığını için ağır bir traktör kullanılmasını ve metreküp başına 220 ila 270 kilogram kuru madde hedeflemesi önerilmektedir. Sıkı paketlenmiş silaj, yığının daha iyi fermantasyon ve daha fazla depolama kapasitesi sağlar. Aynı zamanda mantari zararlıların çoğalma şansını da azaltır. Silaj paketleri kaliteye göre sıralanmalıdır. Kötü ürünü kaliteli ürünün üzerine koymayın. Yığının en büyük tarafı güneşe bakmalıdır.
Üreticiler bir saat içinde bastırmayı ve kapatmayı tamamlandıktan sonra ağır bir plastikle yığını örtmeli ve araç lastikleri veya çakıl torbalarını üstüne koymalıdır. Beyaz plastik siyahtan daha iyidir ve iki katman birinden daha iyidir. Ayrıca plastikleri yan duvarlara sokmalı ve hava sızmasını önlemek için dikişleri ve kenarları kapatmaya dikkat etmelidirler. Yeniden kullanılabilir brandalar piyasada var, ancak şiddetli karla kaplandığında bunları geri toplamak zor olabilir. Oksijen girişini önleyici plastik, uzun süre saklanması gereken silaj için en uygun olabilir. Bununla birlikte, incedir ve ultraviyole ışık koruması sağlamaz. Sonuç olarak, ikinci bir polietilen plastik tabakası ile kaplanması gerekebilir.
Size en uygun silaj bitkisini, metodunu ve bakteri inokulantlarını https://www.esrefsekerli.com’dan ve çağrı merkezimizden öğrenebilirsiniz. Ürününüz ve kazancınız bol olsun.
*Bu derleme Prof.Dr. Mustafa ERAYMAN tarafından hazırlanmıştır.28 Mayıs 2020. Eşref Şekerli Danışmanlık Hayvancılık Ve Tarım Ürünleri Ticaret Limited Şirketi. Yavuz Selim Mahallesi Küçük Sanayi Sitesi Marangozlar Caddesi No:25/A Dulkadiroğlu/Kahramanmaraş.
Çağrı merkezi Tel: +90212 709 4610.
Whatsapp: +905551404610
E-mektup: [email protected]
KAYNAKLAR:
- Squires, V. R. (Ed.). (2011). The Role of Food, Agriculture, Forestry and Fisheries in Human Nutrition-Volume III. EOLSS Publications.
- Zheng, M., Niu, D., Zuo, S., Mao, P., Meng, L., & Xu, C. (2018). The effect of cultivar, wilting and storage period on fermentation and the clostridial community of alfalfa silage. Italian Journal of Animal Science, 17(2), 336-346.
- https://www.producer.com/2009/03/many-dos-and-donts-for-top-quality-silage/
- Borreani, G., and Tabacco, E. (2010). The relationship of silage temperature with the microbiological status of the face of corn silage bunkers. Journal of Dairy Science. 93(6), 2620–2629.